Jak doszło do powstania Katedry Performatyki?
Do roku 2011 nasza katedra nosiła nazwę Katedry Dramatu i prowadziła specjalizację dramatologiczną w ramach studiów II stopnia WOT. Potrzeba studiów o specjalności dramatologicznej zrodziła się z konieczności rozwoju naukowej refleksji nad dramatem rozumianym jako odrębny rodzaj literacki, a także wszystkimi innymi rodzajami tekstów dla teatru oraz problematyką związaną z dramatycznymi modelami ludzkich działań. Dwudziestowieczne przemiany w sztuce teatru, poznanie innych niż zachodnie form dramatycznych, a także uświadomienie sobie obecności struktur znanych z dramatu w sposobach, na jakie ludzie doświadczają świata i porządkują swoje doznania doprowadziło do powstania rozległej dziedziny badań, która nie mieści się ani w literaturoznawstwie, ani w teatrologii, ani w antropologii. W ciągu kilku lat istnienia Katedry Dramatu zainteresowania jej pracowników oraz tematy podejmowane na zajęciach stopniowo przesuwały się w stronę performatyki, co zaowocowało radykalnymi zmianami w programie nauczania (od roku 2011), a także decyzją o powołaniu od roku akademickiego 2011/2012 nowej specjalności „Performatyka przedstawień" w ramach kierunku Wiedza o Teatrze. Droga od badań nad dramatem do performatyki przedstawień wydać się może zaskakująca, ale tylko pod warunkiem, że dramat wciąż – w myśl podręcznikowych definicji – pojmuje się jako specjalny tekst napisany z przeznaczeniem do wystawienia scenicznego. Nie rezygnując z takiego rozumienia dramatu, od kilku już lat proponujemy jego zdecydowane poszerzenie, badając dramatyczność życia społecznego i indywidualnego, ale także procesualnośc i sprawczość procesów kulturowych i poznawczych. W efekcie tych poszukiwań uznaliśmy za potrzebne wyjście poza granice teatru i dramatu ku zagadnieniom kulturowym, społecznym, czy filozoficznym, czy nawet socjologii nauki. Nie oznacza to całkowitej rezygnacji z badania dramaturgicznych modeli życia społecznego i kultury, ale świadczy raczej o nieustającej potrzebie poszerzenia pola naszych zainteresowań badawczych o nowe obszary i emergentne problemy naszej współczesności.
Czym jest dla nas performatyka?
Performatyka, to rozwijająca się od dwudziestu lat na świecie i w Polsce dziedzina wiedzy o kulturze, która bada i analizuje zjawiska kulturowe, zarówno w dziedzinie sztuki (teatru, filmu, sztuk plastycznych, performansów artystycznych) co polityki, nauki, życia społecznego i codziennego śledząc ich sprawczy, przedstawieniowy i procesualny charakter. Do analizy tych zjawisk korzysta z narzędzi metodologicznych wypracowanych na gruncie studiów teatrologicznych, medioznawczych, językoznawczych, filozofii i socjologii języka i nauki. Badania performatyczne mieszczą się w nurcie nowej humanistyki, oferującej nowe spojrzenie na przejawy aktualnych praktyk kulturowych oraz tradycyjnego dziedzictwa kulturowego. Analizujemy zatem związki między przyszłością i przeszłością w kulturze, badamy jej narracje spekulatywne, w tym praktyki konstruowania pamięci, zastanawiamy się nad różnymi formami społecznej, politycznej i artystycznej partycypacji, śledzimy ścieżki mobilności kulturowej pojęć, ludzi, przedmiotów i dzieł kultury i badamy konsekwencje takich przemieszczeń, zastanawiamy się nad geopolityką wiedzy, zagadnieniami usytuowanego poznania, wreszcie przyglądamy się nowym formom definiowania ludzkiej i nie-ludzkiej podmiotowości na styku technologii, natury i kultury.